สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง (ครองราชย์พุทธศักราช ๒๑๗๒ - ๒๑๙๙) ทรงเป็น “ขุนนาง” ที่กระทำรัฐประหารปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์ได้สำเร็จราบคาบ และ “อยู่ยาว” เป็นพระองค์แรกในประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ต่างจากขุนวรวงศาธิราช พนักงานเฝ้าหอพระในพระราชวังหลวง ผู้สมคบคิดกับท้าวศรีสุดาจันทร์ในสมเด็จพระชัยราชาธิราช ทำรัฐประหารขึ้นครองราชย์แต่ได้เพียง ๔0 วันก็ถูกสำเร็จโทษ (ฟาน ฟลีต ๒๕๔๘, ๒๔๓, ๒๐๓) แม้สมเด็จพระเจ้าปราสาททองจะทรงเป็นพระประยูรญาติกับสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม แต่ก็ทรงเป็นเพียง “ขุนนาง” อันไร้สิทธิธรรมแห่งความเป็นราชตระกูล ทั้งยังทรงตัดตอนการสืบสันตติวงศ์ตามปกติ ทำให้ทรงประสบปัญหาความชอบธรรมในการขึ้นครองราชสมบัติ